Wydaliśmy nową, świąteczną płytę. Na krążku zatytułowanym "Szyszak z kolędą" znajduje się 12 kolęd i pastorałek powszechnie znanych i mniej popularnych, zaaranżowanych w folkowym klimacie. To już piąta nasza płyta. Poprzednio nagraliśmy: "Nasze Karkonosze", "Gitarą i...", "Karawana Marzeń" oraz "Stąd Jesteśmy". Najnowsza płyta ma charakter bardzo świąteczny, gdyż są na niej wyłącznie utwory nawiązujące do Świąt Bożego Narodzenia. Jest to wydawnictwo okolicznościowe, a okres kolędowania trwa tylko trochę ponad miesiąc.
1. Anioł pasterzom mówił (muz. Henryk Jarecki)
Kolęda „Anioł pasterzom mówił” jest jedną z niewielu kolęd przełożonych na język polski, została przetłumaczona w XVI wieku z łacińskiej pieśni Dies est laetitiae. W tzw. rękopisie kórnickim pochodzącym z połowy XVI wieku, zapisano jedynie tekst kolędy, bez melodii. Melodia pojawia się dopiero w XIX wieku.
Jej autorem jest Henryk Jarecki (ur. 6 grudnia 1846 w Warszawie, zm. 18 grudnia 1918 we Lwowie), polski kompozytor, dyrygent filharmonii lwowskiej i pedagog, uczeń Stanisława Moniuszki.
2. Pastorałka- Zadumka (sł. Andrzej Tara, muz. Marcel Trojan)
Pastorałka z repertuaru zespołu Gang Marcela. Znalazła się na ich płycie „Gang Marcela - Kolędy i Pastorałki” w 1993 roku. Marcel Trojan, lider zespołu pop&country z Bielska- Białej ma na koncie ponad 200 skomponowanych piosenek i pastorałek. Autorem tekstu do Zadumki jest dziennikarz i producent muzyczny Andrzej Kosmala ur. w 1946 roku, pseudonimy Andrzej Tara, Jan Sławko.
3. Mędrcy świata, Monarchowie (sł. Stefan Bortkiewicz, muz. ks. Zygmunt Odelgiewicz)
Polska kolęda, której źródła sięgają XVII wieku. Treść kolędy nawiązuje do wydarzenia z dzieciństwa Jezusa Chrystus, opisanego przez świętego Mateusza (Mt 2:1-12). Obecna melodia do kolędy została utworzona dopiero w XIX wieku przez księdza Zygmunta Odelgiewicza.
Prawdziwą popularność wśród Polaków uzyskała dopiero po ułożeniu melodii. Do tego czasu istniała wyłącznie w tradycji szlacheckiej. Zanik tej warstwy społecznej mógł zatrzeć pamięć o kolędzie „Mędrcy Świata Monarchowie”. Odpowiednio ułożona melodia na nowo wprowadziła ją do polskiej tradycji bożonarodzeniowej.
Słowa jej napisał Stefan Bortkiewicz, melodię – ks. Zygmunt Odelgiewicz (1820-1899), również autor kolęd „Jakaż to gwiazda świeci na wschodzie” i „O gwiazdo Betlejemska”
4. Zaśnij Dziecino (sł. Franciszek Ryling, muz. Antoni Uruski)
Było to we wrześniu 1903 roku. Do Rzeszowa przybył jako nauczyciel muzyki i śpiewu w seminarium nauczycielskim prof. Uruski, pianista i kompozytor. Energiczny i przedsiębiorczy ten człowiek postanowił skupić koło siebie zespół ludzi muzykalnych i oddał do dyspozycji swe mieszkanie przy ul. 3 Maja nad dzisiejszą Cukiernią Ziemiańską, fortepian i bibliotekę muzyczną.
Antoni Uruski był w Rzeszowie tylko trzy lata, ale zdołał ożywić życie muzyczne Rzeszowa w sposób niebywały! Założył Towarzystwo Muzyczne „Lutnia”, szkołę muzyczną koncesjonowaną przez Namiestnictwo.
Utworzył kwartet wokalny, chór żeński, męski i mieszany, jako wybitny pianista sam sporo koncertował. Uwielbiał muzykę Chopina. Na kanwie tej szlachetnej muzyki skomponował w Rzeszowie dzieło niebywałe – uroczą kolędę „Zaśnij Dziecino”, opartą na klimacie mazurków Chopina.
Autorem słów jest Franciszek Ryling (ur. 1 stycznia 1902 we Lwowie, zm. 9 maja 1986 w Katowicach) – polski skrzypek, dyrygent, pedagog i kompozytor.
5. Przybieżeli do Betlejem (autor nieznany)
Polska kolęda, której początki datuje się na XVII wiek.
Na przełomie wieków kolęda ulegała licznym zmianom, dlatego też jej obecny kształt różni się od pierwowzoru. Pierwsza zmiana miała miejsce w XVIII wieku, kiedy utwór miał odmienny podział na strofy i był pozbawiony refrenu ("Chwała na wysokości, a pokój na ziemi"). Dodatkowo melodia przechodziła pewne modyfikacje, o czym może świadczyć chociażby cytowanie fragmentu melodii tej kolędy w XVIII-wiecznym, bożonarodzeniowym utworze instrumentalnym Symphonia de Nativitate (1759). W obecnym kształcie kolęda pojawiła się dopiero w II poł. XIX wieku.
Autor słów i melodii kolędy „Przybieżeli do Betlejem” jest nieznany. Liczne zmiany, które zostały wprowadzone na przestrzeni wieków, mogą sugerować iż ma ona kilku autorów. Pierwotny tekst znacznie różni się od używanego współcześnie. Pierwowzór tej kolędy zachował się w kilku egzemplarzach i jest przechowywany w różnych archiwach.
6. Cicha noc (sł. Josef Mohr, muz. Franz Xaver Gruber)
Pieśń powstała w przeddzień Wigilii 1818 r. w małej wiosce Obendorf niedaleko Salzburga. W czasie ostatniej próby przed uroczystą Pasterką w malutkim kościółku św. Mikołaja w Obendorfie zepsuły się organy. Josef Mohr- wikary kościoła św. Mikołaja, nie chcąc dopuścić, aby parafianie w tak uroczystym dniu zostali pozbawieni muzyki odgrzebał swój kilkustronicowy wiersz i poprosił Franza Grubera, organistę z sąsiedniej wioski o napisanie muzykę na dwa głosy solo z akompaniamentem gitary. Nazwano ten nowy utwór „Pieśnią bożonarodzeniową”.
Jej prawykonanie odbyło się w czasie Pasterki 1818 roku. Mohr śpiewał partię tenorową i grał na gitarze, Gruber wykonywał partię basową. Gruber określił kolędę jako "prostą kompozycję" i nie przypisywał jej szczególnego znaczenia.
Od tej pory z każdym dniem rosła popularność kolędy. Do Drezna zabrali ją wędrowni rzemieślnicy. Tam też po raz pierwszy wydrukowano słowa i nuty kolędy, którą nazwano „Stille Nacht”. Potem trafiła do Lipska, a stamtąd do Nowego Jorku, gdzie została wykonana w 1839 roku, przed spalonym kościołem Świętej Trójcy.
Pieśń dotarła do wszystkich niemalże zakątków świata. Śpiewana jest w Stanach Zjednoczonych, dzięki misjonarzom poznały ją ludy Afryki, Indii i Ameryki Południowej. Cieszy się też ogromną popularnością w Polsce. Słowa w naszym języku ułożył Piotr Maszyński w 1930 roku.
7. Zaśpiewajmy kolędę Jezusowi dziś (autor nieznany)
Jest to stosunkowo młoda kolęda, powstała bowiem już po II Wojnie Światowej. Autor tekstu i kompozytor melodii są nieznani. Znana jest też pod tytułem "Dziś w stajence Jezus się narodził".
Jest to kolęda dziecięca, bardzo chętnie i często śpiewana przez chórki kościelne w trakcie mszy.
Mimo że nie należy do najpopularniejszych polskich kolęd, nie mniej nie została ona skazana na zapomnienie.
https://youtu.be/g_ZHe4D3CS4
8. O Gwiazdo Betlejemska (sł. Alojzy Orszulok, muz. ks. Zygmunt Odelgiewicz)
Popularna kolęda. Autorami tekstu są prawdopodobnie: ksiądz Zygmunt Odelgiewicz i Alojzy Orszulok, obydwaj żyjący w XIX wieku.
Muzykę skomponował Zygmunt Odelgiewicz.
Pieśń należy do kolęd teologicznych, mówiących o tym, że światło gwiazdy Betlejemskiej ma prowadzić nas do Chrystusa zawsze, a nie tylko w okresie świąt.
Doczekała się kilku wykonań przez znanych artystów między innymi Eleni oraz Edytę Golec i Jacka Wójcickiego.
https://youtu.be/aXD_bfLsxzg
https://youtu.be/A2BRhmVlIgs
9. Lulaj, lulaj Boże Dziecię (autor nieznany)
Pastorałka ta jest już bardzo znana i bardzo lubiana, mimo że jeszcze nikt się nie przyznał do jej autorstwa.
10. Przy żłóbku Pana w Betlejemie (sł. o. Józef Majkowski, muz. o. Alfons Klaman)
Autorem tekstu tej kolędy jest ks. Józef Majkowski (1915- 1987), pochowany w Warszawie na cmentarzu powązkowskim – jezuita, legendarny duszpasterz akademicki, wykładowca psychologii religii i teologii ascetycznej, doktor nauk kościelnych, poeta.
Melodię skomponował o. Alfons Klaman (1917-1991)- redemptorysta, misjonarz, profesor muzyki. W Warszawie pracował jako duszpasterz w parafii i kapelan szpitalny. Rozwinął akcję charytatywną na rzecz ubogich sprowadzając dla nich leki. Był człowiekiem wielkiej dobroci.
O. Józef Majkowski:
"Być prawdziwym Polakiem, kształtować oblicze Polski -Ojczyzny, to zaczynać przede wszystkim od siebie."
https://youtu.be/q4coC_dlbCw
11. Noc jest ciemna i zimna (autor nieznany)
Pastorałka odnaleziona przez naszego czołowego wokalistę w 1991 roku. Przez ten czas tułała się po świecie, stała się dość znana i ostatnio przeżywa swoją drugą młodość w różnych miejscach Polski, zapewne z adnotacją autor nieznany. Niewiadomy jest też czas jej powstania. Wiele takich pięknych kolęd jest jeszcze do odkrycia.
https://youtu.be/MteZ-sBjSXE
12. Narodził się Jezus Chrystus (autor nieznany)
Polska kolęda z ok. XVIII wieku.
Śpiewana była przez wielu wykonawców m.in. Gang Marcela, Jerzego Połomskiego i przez zespół Wawele oraz Poznańskie Słowiki.